Wniosek o przesłuchanie świadka w miejscu pobytu

Co do zasady, w postępowaniach sądowych obowiązuje zasada bezpośredniości, co oznacza, że wszystkie czynności prowadzone w sprawie, w tym w szczególności przesłuchania stron czy składanie wyjaśnień przez oskarżonego powinny odbywać się w budynku sądowym sądu, który prowadzi sprawę.

Jednakże zarówno kodeks postępowania cywilnego, który reguluje prowadzenie spraw cywilnych, rodzinnych, nieletnich czy spraw pracowniczych oraz kodeks postępowania karnego, który reguluje sprawy karne, dopuszcza możliwość przesłuchania świadka w miejscu jego pobytu.

Taka możliwość dopuszczalna w wyjątkowych sytuacjach, takich jak:

• choroba - gdy świadek nie może osobiście zjawić się w sądzie z uwagi na stan zdrowia,
• niepełnosprawność / kalectwo - gdy świadek nie może stawić się w sądzie z uwagi na stan zdrowia utrudniający np. przemieszczanie się,
• inne okoliczności, takie jak daleka odległość do sądu, co wiązałoby się z nadmiernymi dla świadka kosztami lub koniecznością poświęcenia znacznej ilości czasu.

Należy pamiętać, że w przypadku otrzymania wezwania do osobistego stawiennictwa w celu przesłuchania świadka, stawiennictwo jest obowiązkowe, a nieusprawiedliwione niestawiennictwo może zostać ukarane chociażby grzywną. W skrajnych sytuacjach świadek może zostać doprowadzony np. przez funkcjonariuszy Policji.

Wobec powyższego należy pamiętać o tym, aby wniosek o przesłuchanie świadka złożyć z odpowiednim wyprzedzeniem oraz załączyć do niego dokumenty, które potwierdzają wyjątkowość sytuacji.

Ponadto, w obecnych czasach istnieje możliwość zdalnego przesłuchania świadka za pośrednictwem komputera i zdalnego połączenia - wniosek o taką formę przesłuchania także należy złożyć z odpowiednim wyprzedzeniem w sądzie.

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.):

Art. 263.
"Świadka, który nie może się stawić na wezwanie z powodu choroby, niepełnosprawności lub innej niedającej się usunąć przeszkody, przesłuchuje się w miejscu jego pobytu."

Art. 263¹.
"Strona może sprzeciwić się przesłuchaniu świadka poza salą sądową w ramach posiedzenia zdalnego, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia uzyskania informacji o zamiarze przeprowadzenia dowodu w taki sposób. W razie skutecznego wniesienia sprzeciwu sąd wzywa świadka do osobistego stawiennictwa na sali sądowej."

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.U. 2025 poz. 46 ze zm.):

Art. 177.
"§ 1. Każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania.
§ 1a. Przesłuchanie świadka może nastąpić przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. W postępowaniu przygotowawczym, w czynności przeprowadzanej przez prokuratora, w miejscu przebywania świadka bierze udział aplikant prokuratorski, asystent prokuratora lub urzędnik zatrudniony w prokuraturze, a w postępowaniu przed sądem - aplikant sędziowski, referendarz sądowy, asystent sędziego lub urzędnik zatrudniony w sądzie, w którego okręgu świadek przebywa.
§ 1b. W miejscu przebywania świadka przesłuchiwanego w sposób określony w § 1a, zamiast osób wskazanych w tym przepisie, może być obecny:
1) przedstawiciel administracji zakładu karnego lub aresztu śledczego - jeżeli świadek przebywa w zakładzie karnym lub areszcie śledczym;
2) urzędnik konsularny - jeżeli świadek będący obywatelem polskim przebywa za granicą.
§ 1c. Warunki techniczne przeprowadzenia czynności przesłuchania świadka w sposób określony w § 1a w postępowaniu przygotowawczym zapewnia prokurator.
§ 1d. Do czynności przesłuchania świadka przeprowadzanej w postępowaniu przygotowawczym przez organ prowadzący postępowanie, niebędący prokuratorem, przepisy § 1a i 1b stosuje się odpowiednio, z tym że w czynności przeprowadzanej w miejscu przebywania świadka bierze udział funkcjonariusz lub inny pracownik upoważniony przez kierownika organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Warunki techniczne przeprowadzenia czynności przesłuchania świadka zapewnia organ prowadzący postępowanie.
§ 2. Świadka, który nie może się stawić na wezwanie z powodu choroby, kalectwa lub innej niedającej się pokonać przeszkody, można przesłuchać w miejscu jego pobytu."