Oświadczenie o niekaralności

Oświadczenie o niekaralności, jak sama nazwa wskazuje, jest adresowane do osób, które nigdy nie były karane lub ich karanie uległo zatarciu. Oświadczenie nieprawdy poprzez podpisanie się pod takim oświadczeniem może wiązać się z odpowiedzialnością karną wynikającą z art. 233 Kodeksu karnego o następującym brzmieniu:

Art. 233 Kodeksu karnego:
"§ 1. Kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 1a. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Warunkiem odpowiedzialności jest, aby przyjmujący zeznanie, działając w zakresie swoich uprawnień, uprzedził zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od niego przyrzeczenie.
§ 3. Nie podlega karze za czyn określony w § 1a, kto składa fałszywe zeznanie, nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania.
§ 4. Kto, jako biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie mające służyć za dowód w postępowaniu określonym w § 1, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4a. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 4 działa nieumyślnie, narażając na istotną szkodę interes publiczny, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 5. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli:
1) fałszywe zeznanie, opinia, ekspertyza lub tłumaczenie dotyczy okoliczności niemogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy,
2) sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy.
§ 6. Przepisy § 1-3 oraz 5 stosuje się odpowiednio do osoby, która składa fałszywe oświadczenie, jeżeli przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej."

Oświadczenie o niekaralności, choć nie posiada konkretnej podstawy prawnej, może być wymagane przez wiele ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów, w których wymagany jest brak karalności. Dodatkowo, uprawnienie do żądania takiej informacji daje Kodeks pracy przyszłemu pracodawcy.

Przykładami takich zawodów są urzędnicy państwowi, funkcjonariusze publiczni, czy nauczyciele i inne osoby pracujące z dziećmi.

Oświadczenie o niekaralności to dokument, w którym osoba sama deklaruje, że nie była karana za przestępstwa. Tym samym, nie jest to w żaden sposób weryfikowane.

Zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego (KRK) jest oficjalnym dokumentem wydanym przez odpowiedni organ państwowy, potwierdzającym brak wpisów w rejestrze karnym. Jest to zdecydowanie bardziej wiarygodny dowodów na niekaralność, ponieważ pochodzi bezpośrednio od organu państwowego i nie opiera się jedynie na oświadczeniu osoby zainteresowanej, zaś na kartotece karnej.

W wielu przypadkach, szczególnie przy rekrutacji na niektóre stanowiska, w których wyjątkowo istotna jest niekaralność, może być wymagane zarówno oświadczenie, jak i zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego.